Nobyembre 06,2008
Ni:dayag ti amianan
Natignay man ti riknak nga mangibingay ti istorya ti biag ko idi bimmisitaak ditoy IDO ket nabasak nga adda pacontest ditoy .Saan laeng a gapu ta kayat ko ti makicontest isu nga ibingay ko daytoy no di ket gapu ta kayat ko nga ibingay bareng pakaalaan ti adal kadagiti makaanus nga mangbasa iti istoryak.Ket kastoy man ti rugi na...
“Ading,ading”,inyarasaas ni manong ko.Bigat gayamen ,baro nga agsapa ,baro nga pannakigasanggasat ti panagbiag ken baro nga namnama.Bimmangon kami ken manong ket nagtinnulong kami nga nagkupin ti nagturugan mi.Napan kami iti kusina ket adda ni tatang mi nga agpabpapudot ti danum nga pagkape mi,aglablaba met ni nanang mi iti gripo.Nammigat kami kalpasanna nagdigos kami ken manong ket tay sabon nga paglablaba ni nanang mi isu metten ti nagsabon mi ti ulo ken bagi mi ken manong.Adda kamin ken manong ko iti haiskul ngem agduma kami ti sumsumrekan nga pagadalan.
Adda akon iti kalsada nga agur uray ti pagluganak nga apan agbasa idi rumuar ti kaaruba mi nga adda trycicle na.”Ading,maykan ta itulod ka idiay highway”,kinunana.Limmuganak ngarud ket intulod nak idiay highway.”Manong ne toy pletek,”kinunak.”Saanen ading ,basta agannad ka”,ket pinataray nan ti trycicle na.Nangparaak ti jeep nga pagluganak agingga idiay eskuwelaan mi.Nalpas ti eskuwelan ket agawid nak manen,idi dumsaagak idiay Sagat isu ti pangalaak ti trycicle nga agpadaya diay barrio mi addan ni Manong Sonny tay kaarruba mi nga agur uray ti pasahero na ket inlugannak manen ket kas tay agsapa saanna manen inawat tay pletek.Makadlawakon ta masansan metten nga kasta ti aramid na itulod nak ngem dina met alaen ti pletek.
Naglabas ti tawen ket adda akon iti maikatlo a tawen ti haiskul ket adda metten ni manong ko iti umuna nga tawen ti kolehiyo.No man pay kakaasi dagiti nagannak kadakami nga nangisaksakad ti panageskuwela mi ket kasapulan pay nga umadayo ni nanang tapno maituloy mi laeng panagadal mi.Ket kadagita nga tiyempo diak metten makitkita tay kaarruba mi awan metten nga mangsasaed kaniak no kasdiay nga innak agbasa.Wen,awan gayam isunan idiay lugar mi ta napan nagtrabaho idiay ballasiw ti taaw.Idi aggraduawarakon iti haiskul simmangpet ni nanang ket pirmi ragsak ko ta isu ngatan ti kapatgan nga regalok ti kaadda ni nanang ko iti graduation ko.
Sakbay nga sumrekak iti kolehiyo nagsubli ni nanang idiay sabali a pagilian tapno agtrabaho manen ,nabati kami manen kada tatang ken manong ko.No man pay nasakit ken narigat ti kaawan ni nanang a kanayon iti denna mi maawatak.Lumakayen ni tatang ngem kasla saan a mabanbannog kanayon latta mapan diay taltalon.Idi agkolehiyo akon simrek met ni manong ti trabahon.No man pay adayo idiay lugar mi ti pagbasbasaak adda latta met tiyempok nga agawid ta mailiw nak met.Ket no kasdiay nga agawid nak tumulungak nga apan agpakan kadagiti dingwen ni tatang ko apanak mangroot ti kanen ti kalding ,wenno innak tumulong nga mangdalus jay katabakuan mi no tiyempo ti tabako, innak met aggapas no tiyempo ti panagani.Dandanin agleppas ti maikadua nga semester idi second year college nak idi makitak manen ni Manong Sonny.Nagbaliw metten isuna limmukmeg ken timmaer metten isuna.Ngem saanen a kas iti dati nga kanayon dak nga itulod ta manmanoak metten nga agawid idiay lugar mi.Pasaray tallo bulan wenno urayek payen nga malpas ti maysa nga semester no dadduma saak to agawid ta ni metten manong ko ti umay mangiy iyeg ti allowance ko.Ket idi nalpas ti semester nagawidak ngarud nagbayagak iti barrio mi ta summer vacation.Innak makigimong iti kapilya mi idi makitak ni Manong Sonny.”Naimbag a bigat mo ading”kinunana.”kasta met manong “insungbat ko.”Kumusta kan ading?”sinaludsod na.”Nasayaat met manong,”insungbat ko manen.”Mayka manong intan makigimong”inyawis ko kenkuana.”Wen ading agdigos nak pay ket nalingling etak ta napanak nagbasketbol”,kinunana.”Sige ngarud manong agkitatanto diay kapilya”.Addaakon diay uneg ti kapilya mangrugin ti gimong idi adda makikatugaw kaniak tinaliaw ko ket immesem isuna.
Bayat kaaddak idiay lugar mi saan a maliklikan ti babbaro nga umay agpasyar idiay balay mi lalo ket adu barkada ni manong ko ket maysa detan ni Manong Sonny.Kasla metten kakabsat ko a lallaki dagidiay barkada ni manong ko.Awan sabsabalin kunak ta abus ta agkakabarrio an kami barkada pay ni manong isu nga uray pagyanan ti asin wenno buggong mi ammo da payen ti ayanda ta pasaray da met diay balay nga agdadanggay nga agbabarkada ken agluto ti pulutanda.Isu nga no kasdiay nga umay agpasiar ni Manong Sonny pastreken latta ni tatang ko,saanda met agdanag no isuna ti kaduak ta ammo da nga barkada ni manong ko.Ngem saan a nasayaat ti mangmangngeg mi kadagiti kabarrioan mi no kasdiay nga agkuyog kami ta ibagada nga agnobyo kami kano ket adu kadagiti gagayyem ko ti saan nga umanamong no kaspagarigan agnobyo kami ta lakay kano isuna unay para kaniak ken maysa pay adda kanon nobya na.Apay ngay nga idi mangngeg ko diay addan nobya na ket diak maawatan ti riknak?Ngem diak inpadlaw kadagiti gagayyem ko.Ket nanipud idin kayat kon nga liklikan isuna ngem baka ibagana nga supladaak wenno natangsit nak.Idi simmarungkar manen ni Manong Sonny diay balay mi diak ninamnama nga agpudno isuna ti marikriknana para kaniak.”Wen ading ammok nga saan ta nga bagay ta langit ken daga ti kaiyarigan ta siak ti daga sika ti langit,ngem pudno ay ayaten ka”,kinunana.Ngem diak sinungbatan isuna ta diak ammo no ania isungbat ko.Liniklikak isuna ngem siak met tay masaksaktan aglalo ket nakitak diay babae nga inluganna.Matikawak ti riknak imbes nga umadayo ti riknak kenkuana ta napaneknekakon nga pudno nga addan nobya na ngem apay ngay nga kailiw ko metten isuna no kasdiay nga saan nga umay sumarungkar diay balay mi.Ket adda idi aldaw nga immay diay balay mi ket ibaga na manen diay riknana ngem kinunak ,”alla ni manong ket no addan nobyam”.”Saan ko nga nobya didiay um umay laeng idiay balay ta gayyem ni manang ko”,kinunana.Ket kasla naragsakanak man iti nangngeg ko.
Mangrugi manen ti klase ket addaakon ti maikatlo a tawen ti kolehiyo,malidayan man ti riknak nga umadayo manen iti barrio mi masapul tapno magun-od ko ti arapaap ko.Dua bulan siguron ti napalabas nga diak nagawid idiay barrio mi.Idi agawidak iti boarding house kalpasan ti klasek idi ibaga ti maysa nga kaduak idiay boarding house mi nga adda kano bisitak.”Asino ngay koma met?”sinaludsod ko.”Sumrekka a tapno makitam”, kunana nga umisem.Idi makitak no sino diay bisitak ayna napalalo metten nga tibbayo toy barukong ko ngem saanak nagpadlaw nga maragsakan unay.Sinangok ngarud ni Manong Sonny a nasayaat ket uray pay met dagitay kaduak idiay boarding house mayat met pannakisango da kenkuana.Nanipud idin masansan metten nga umay idiay boarding house ko ni Manong Sonny.Ket gapu ta napaneknekak nga napudno isuna inawat ko ngarud ti ayat na ngem inlimed mi daytoy kadagiti nagannak mi kasta metten ken manong ko.Nalpas ti maikadua a semester ti maikatlo a tawen ko iti kolehiyo ket nagawidak manen idiay barrio mi apagisu met nagbakasyon ni nanang ko.Kas iti dati um umay latta diay balay ni Manong Sonny ngem awan pay makaammo kadagiti kabbalay ko nga addan relasyon mi ken Manong Sonny.Ngamin diak ammo no kasano nga ipudnok kadakuada.Ngem kas tay pagsasao awan ti palimed nga di maibulgar ket agpayson sa ta pagamuan kasaodak metten ni nanang ko iti maysa nga agsapa.
“Anakko adda man damagek,ket kayat ko nga tay pudno ti isungbat mo a”,kinunana.”Wen nanang “,kinunak.”Apay agnobyo kayo ken Sonny?”saludsod ni nanang ko.Urayak la naglamiis iti dayta a kanito ta diak ninamnama nga kasta ti saludsod ni nanang ko.Diak nakasungbat nga dagus ket kunana manen”saan kami nga agpilpili ken ama yo no sino ti ayaten yo ngem anakko agbasa ka koma pay.Panunutem ti rigat ti panagbiag tayo anakko,masapul nga agiinnadayo tayo tapno laeng maisakad mi ken amayo ti panagadal mo”.”Wen nanang” kinunak.”Ania ti wen?Pudno nga nobyom ni Sonny?”inbugtak ni nanang ko.”Wen nanang”,kinunak.Awanen ti rason tapno ilimed ko pay ti relasyon mi ken Manong Sonny.Saan a nagbaliw ti pannakilangen ni nanang ken tatang ko ken Manong Sonny kalpasan nga naamuan da ti kinapudno ngem ni manong ko ti nadlaw ko nga nagbaliw.Ket naminsan kinasao dak ni manong ko.”Ading nagtanga ka ammom ngaruden nga adda nobya na ni Sonny nakinobyo ka pay la kenkuana”,kinunana.”Ngem manong ay ayatek isuna ken saan na met kano nga nobya diay babae nga mapmapan diay balay da gayyem kano ni manang na.”Sus,namati ka metten.Ading diak kayat a masaktan ka ta ti sakit mo sakit ko metten.”Diakon nagkalentegan pay ta diak kayat nga agapa kami ken manong ko.Ngem awan planok nga mangliklik ken Manong Sonny isuna ti immuna nga nobyok ket nasakit kaniak no mapukaw isuna.Sakbay nga nagsubli ni nanang ko iti ballasiw taaw kinasaodak manen.Puro wen ti sungbat ko kadagiti amin a bilinna kaniak.
Sumrekakon iti maudi a tawen ko iti kolehiyo.Umadayoak manen iti barrio mi ngem saan a bale uray ta maysa tawen laengen ket malpas kon ti panagadal ko.Ket daras a naglabas ti bulan nalpasen ti graduation ngem saan nga nakasangpet ni nanang ko.Ket kas naggraduar adda bassit nagsasanguan mi idiay boarding house mi ket adda idi ni Manong Sonny ta inimbitak isuna saan mi met a naliklikan ti uminom ti makabartek damok nga uminom ti nasanger isu nalaka ak nga nabartek.Kalpasan na dayta apay metten nga kaduak ni Manong Sonny idiay kamak idi makariing nak.Nagsangitak ket isu metten ti nakariingan na ket dagus nak nga inarakup ket kunana”di ka agdanag ta takderak ti inaramid ko.”Diak ammo no ania isungbat ko,malagip ko ni nanang ken tatang ko kasta metten ni manong ko nia ngatan apo ti kunada kaniak no maamuan da ti naaramid ko.Diak ammo no ania ikastak sumuratak ngatan ken Manong Sonny wenno umadayoak.Nagawidak kalpasan ti graduation ngem nagsubliak met laeng idiay pagbasbasaak,nagvolunteer nak tapno mapraktis ko ti propesyon ko kunak.Dua bulanen kalpasan ti graduation dua bulan metten nga diak agregla,nagtibayo ti barukong ko diak masinunuo no pudno ti adda iti panunot ko.Ket tapno maamuak ti pudno kalpasan ti dutyk nagderetso ak iti maysa a clinic ket wen pudno awan dua dua masikog nak.Aggudua ti riknak naragsakanak daydi a kanito ta addanton anakkon ngem adda buteng ko ta kasano ipudnok kadagiti nagannak kaniak kasta metten ken manong ko?Nagsuratak ken Manong Sonny inbagak ti agpayso ket apaman nga naawat na ti surat ko dagus nga immay ket kinunana iyawid kan ta ibagak met ken nanang ken tatang nga dumanon kamin.Diakon nakapagkedked ti inbaga ni Manong Sonny nagawid kami ngarud ket rabiin idi sumangpet kami idiay balay da nagpudno kami kadagiti dadakkel na ket apaman nga naamuan da ti kinapudno saan da nga nagtaktak napan kami idiay balay mi nagtoktokak ket ni tatang ko ti nanglukat ti ridaw.Nasdaaw ni tatang ko idi nakitana dagiti kakaduak ket ammonan no apay ta dagus nak nga inarakup sa agsangit.Idi naal ala na ti riknana ni tatang ko pinastrek dakami ket dimmawat kami pammakawan ket naawatan da kami ni tatang ko ngem ti problema no maawatandakami ni nanang ko no maamuan na daytoy a napasamak.Ammok nga adda ni manong ngem apay ngay nga saan nga simmango?”Tatang ayanna ni manong ngay?”sinaludsod ko.”Adda diay kuartona”, kinuna ni tatang ko timmakderak ket tinurong ko ti kuarto ni manong.Nagtoktokak ngem awan nanglukat.Pinadas ko nga inlukat ket saan met gayam nga naka lock simrekak ket nakitak ni manong ko nga nakakulimot.”Manong,manong”kinunak.Ngem saan nga nagkuti nagtugawak ti igid ti kama sakonto inlukais ti ules na ket dagus metten nga inarakup dak ni manong ko nga agsangit”ading ko agan annad ka a kanayon saan mo bay bay an ta bagim no adda problemam ibagam latta”,kinunana.Diakon nalappedan dagiti luak ket agsinsinnangit kami ken manong ko isu met a simrek ni Sonny ket kinasao na ni manong ko.”Pare di ka agdanag ta diak bay bay an ni ading mo”,kinunana.Ket nagdenna kami ken Sonny uray saan kami pay nagkasar ta urayen da kano desisyon ni nanang ko ta insurat ni tatang ti napasamaken.Ngem idi maawat ni tatang ti subalit ni nanang saan a kas ken tatang nga naawat na a dagus nakaunget ni nanang ko ket madi nak payen kayat nga suratan.Nagsuratak dimmawatak ti pammakawan ngem awan latta.Ngem uray pay no kasta diak nagsardeng nga nagsurat ken nanang ko agingga nga naiyanak ko ni Stanley nga panganay ko.Pinatuludak ti litrato diay anakko ni nanang ko diak naawanan ti namnama nga dumteng to ti panawen nga maawatan dak ni nanang ket mapakawan dak to met laeng.Ngem dua tawenen ti napalabas nanipud naganakak saan metten nga nagbakbakasyon ni nanang ko.Agpatpatulod met ti kuarta kada manong ko ken tatang ko ngem siak saan dakon nga pinatpatuludan pay nanipud nagasawaak.Ngem nangnangted ni tatang wenno ni manong ti kuarta kaniak.Maasian da kaniak.
Gapu ta mabainnak kadagiti nakaikamangak nga kanayon lattan nga naikakabbalay kadakuada numuna ta babbaro ken balasang pay dagiti kakabsat ni lakay ko isu nga inbagak ken lakay ko nga lumasin kami uray kalapaw laeng ket nagmayat met isuna.Nagpatakder kami ti bassit a kalapaw iti daga nga asideg met laeng iti balay da katugangak.Ngem saan gayam a kaslaka na ti lumasin lalo ket saan met nga kadakkelan ti masapsapulan mi nga agassawa.Napanunot ko ti agabroad wenno agtrabaho ti ballasiw taaw.Nagpatulong nak ngarud ken nanang ko uray pay no saan dak kasasao ngem awan,saan dak pay nga napakawan ni nanang ko.Inkarigatan mi nga agasawa ti nagsapul ti pagbayad ko ti ahente tapno makapagtrabaho ak iti ballasiw taaw.Napagasatanak ta navisaannak.Idin ta nadanun ti flight ko saan nga agsarday ti luak idi panawak ti dua tawenna nga anakko,ngem para iti masakbayanna agsakripisyoak kinunak iti bagik.Nakadanun nak ngarud ballasiw taaw adu ti padak nga Pilipino nga nagtrabaho idiay.Makabulan pay laeng umuna a suweldok idi makaawatak ti awag manipud ken lakay ko,inbaga na nga natay kano ni katugangak nga lalaki nagdagsen barukong ko idi nangngeg ko ti sangit ni lakay ko kasla kayat ko nga arakupen.Ket tay umuna a suweldok inpatulod ko tapno adda usarena da.Makatawenen idi naadal ko ti ugali ti Pilipino ta no maipangato ka pilit daka nga guyuden nga ipababa lalo no ammo da nga agdadamo ka ket nasursurok ti lumaban.Adda idi tiempo nga inkuyogdak nga nagbakasyon ti presidente ti trabaho mi ket ti lugar nga papanan mi isu ti ayan ni nanang ko.Ket idin ta adda kami idiay dinamag ko no kasano kaadayo na manipud iti ayan mi iti daytoy a lugar inpakitak ti address ni nanang ko ket kunana”saan unay adayo,no kayat mo tawagam ni nanang mo ta ibagam ta umay ditoy ta agkita kayo”.Ket tinawagak ngarud ni nanang ko kasla saan a mamati nga addak iti asideg na laeng.Innala na ti address ti ayan ko ket immay ngarud ni nanang.Idi agkita kami kasla saan dakamin nga mapagsina pay uray la maluyaan tay kaduakon.Nagyan kami idiay ti dua bulan isu nga medyo nagbayag met panagdenna mo ken nanagko ta kada day off na ket umaydak alaen nga ipasyar ket idiay nak pay trabaho na nga maturog no dadduma.Idi agsubli kamin idiay trabahok nagdesisyon ni nanang ko nga agawiden ta apan agaw awir ken Stanley nga anakko.Napalalo a ragsak ko ta naawat dak met laengen ni nanang ko.
Idi nagsubliak ti trabahok leneppas ko laengen diay tallo tawen nga kontratak saak met nagawiden.Idi adda akon idiay Pilipinas nagsikogak iti maikadua nga anak mi ken lakay ko.Idi dua a tawen diay maikadua nga anakko naikkannak manen ti opurtunidad nga makapagtrabaho ti ballasiw taaw.Medyo nalaglag-an ti riknakon nga nangpanaw kadagiti annakko ta ammok addan nanang ko nga mangkita kadakuada.Saan met narigat ti trabahok iti napanak a lugar ken nasingpet dagiti among ko ti laeng rigat na puyat ta naladaw nak nga maturog saak to masapa agriing ngem inananusak ti uppat a tawen.Kada dua a tawen mabalin nga agawidak idiay Pilipinas.Ngem idi maikatlo a tawen kon idiay HongKong adda tawag ni lakay ko nga natay kano ni ipag ko(manang ni lakay ko).Nagawidak ta kayat ko nga makita ni manang uray iti maudi a gundaway.Ni manang idi ubingak pay maysa isuna nga mangisursuro kadagiti padak nga ub ubbing idiay kapilya mi isu nga idi maikamangak iti pamilya da naasideg kamin iti tunggal maysa.Idi nagsubliak idiay HongKong adda pay maysa a tawen a nabati tapno maileppas ko ti maikadua a kontratak.No malpas ko diay kontratak kunak padasek ti umalis ti lugar nga pagtrabahoak bareng nasaysayaat ti masakbayan wenno bareng dakdakkel ti namnama nga sumayaat ti panagbiag aglalo ket dumakdakkel dagiti annakko ket umad adu met ti kasapulan da.Pito a bulan sakbay nga agleppas ti kontratak inrugi kon ti nagapply iti ahente nga umay ditoy ayan ko ita nga lugar.Diak inpakada kadagiti among ko idi irugik ti agapply amangan kunak no awan gasat ko ket lalo ket ngarud nga maawananak ti trabaho no kaspangarigan saanda maawatan ti gandat ko ket makaunget da kaniak ket ikkaten dak iti trabahok.Ket nagtuloy ngarud ti pannaka i proseso ti papel ko ket diak ninamnama nga kasdiay kapardas ti pannaka iproseso ti papel ko ta kalpasan ti innem a bulan a pannakaiproseso ti papel ko ibaga diay ahente kon nga addan visak ket ayna apo ket kasanon diak pay nalpas tay kontratak kadagitoy among ko ta adda pay maysa bulan.Kasano ak nga agpakada?Nasakit para kaniak nga panawan isuda aglalo dagidiay ubbing ta naiyasideg riknakon kadakuada.Ket timmawag diay ahentek nga masapul kano nga agdesisyonak no kaano nga ag pa book nak ti flight ko.”Sus kasano agpabook nak ket diak pay nakapakada”,kunak iti bagik.Addan tallo aldaw ti napalabas nanipud naamuak nga addan visak karabian na nagdesisyonak nga inton bigat makitungtong nakon kadagiti amok ipudnok ti aminen ket nagkararagak dinawat ko nga sapay koma ta maawatan dak dagiti amok. Ammok nga mabigla da ta diak insagana isuda wenno diak inpakaamo kadakuada ti planok sakbay nga nagaramidak ti addang.Ket kinabigatanna kinasaok ngarud dagiti amok,umuna dimmawatak ti despensar ta diak inbaga kadakuada ti planok ngem inpalawag ko no apay nga napanunot ko ti umalis ti pagilian nga pagtrabahoan inbagak nga no siak laeng kayat kon ti agtalinaed kadakuada agingga nga kayat dak ngem gapu ti pamilyak aglalo dagiti annakko isu napanunot ko ti kastoy.Ket anian a kinamanagayat ti Dios ta inpangag na diay dawat ko naawatandak dagiti among ko ket inbagada pay nga naragsak da para kaniak.Maudi nga rabiikon kadakuada ta kinabigatanna agflight nakon,inayaban nak diay babae nga among ko.Rimmuarak nanipud iti silid ko ta intultuloy ko ti agirubuat kadagiti gamit ko adda da amin idiay sala.Diay babae nga anak da ti immuna nga nangarakup kaniak nga agsangit.”Che-che agannad ka diay papanam a mailiwak kenka,”kunana.Kasta met diay lalaki immay met immarakup.Diak nalappedan ti nagsangit ta kasla annakko metten isuda.Ket nagsao diay lalaki nga among ko kunana,”agyaman kami unay ti kinaimbag mo kadakami nangnangruna ti nasayaat nga panangtaripatom kadagiti annak mi”.Ket inarakup dak lalo nga diakon nagawidan pay ti luak nga agarubus idi adda ited ni amongko a babae maysa a kahita ket bayat nga iyaw awat na kinunana”awatem daytoy a kas panagyaman mi kenka ken pakalaglagipam kadakami uray no adayo kanton kadakami”.Ket idi luktak diay kahita maysa a kuwintas ket napalalo nga ragsak ko ta diay pagdandanagak nga amangan no saan dak maawatan ket nagkamaliak gayam.Ket kinabigatanna intuloddak idiay airport ket kas idi rabii agarubos manen dagiti luak.
Simmangpetak iti pagilian nga ayan ko ita, nabara met panangpasangbay kaniak dagiti baro a pamilya nga pagtrabahoak.Adda aw-awir ko nga singin a lallaki,uppat ti annak da ngem dadakkelen dagitay dua ken agmalmalem dan idiay eskuwela.Awan problema iti trabaho kasta metten kadagiti pamilya nga pagtrabtrabahoak.Makatawen ket lima a bulan ko idin,bulan ti Pebrero,adda tawag ni lakay ko pirmi sangit na ket nagtibbayo toy barukong ko idi ibagana nga natay kano ni katugangak nga babae ta nadisgrasya,agpigergerak agkaratukot dagiti tumeng ko ket agkapsutakon ti pannakabiglak iti damage.Maasianak ken lakay ko ta pirmi sangit na no mabalin la koma ket arakupek isuna ay aywek,pinatibker ko ti riknak ket binalakadak nga patibkeren na ti riknana ta amangan no ania met mapasamak kenkuana.No kasano ti sakit a narikna ni lakay ko kasta met kaniak ta maymaysa kamin ni nanang na ket nanang ko metten ket kasta met isunani nanang ko nanang na met.Nasingpet ni katugangak kaniak.Apaman nga simmangpet dagiti among inbagak kadakuada ti napagteng ni katugangak ket kayat ko ti agawid no palubusandak.Ket pinalubusandak ngarud ket nagawidak.Nagkas-ang nagsakit ti maawanan ti ipatpateg iti biag aglalo no saan a mapakpakadaan wenno pettat ti pannakapukaw na ngem ania ngarud no tiempo nan nga isubli tayo ti bulod tayo a biag uray pay kasano kasakit na rebbeng na met ta dimteng ket ngaruden ti kanito nga panangisubli tayo.Kalpasan ti makabulan a bakasyon ko nagsubliak manen ditoy pagilian nga pagtrabahoak ket kada agpakadaak kadagiti pamilyak kasla mapigis ti pusok ,nadagsen ti barukong ko nga mangpanaw kadakuada aglalo dagiti annakko ngem masapul patibkerek ti bagik ta mangnamnamaak nga adda nasayaat nga bunga na dagiti amin a saksakripisyo mi a pamilya.Addan uppat a bulan ko ditoy kalpasan nga nagsubliak manipud iti bakasyon ko idi nadlaw ti maysa a gayyem ko nga adda bukol ti tengnged ko ngem bassit pay laeng ngem uray pay no kasta saan nga gagangay para kaniak ta awan bukol na a dati ti tengnged ko.Inpakitak ti doctor ngem saan da nga masinunuo no ania daytoy a bukol ket adu ti eksaminasyon nga inaramid da kaniak ngem awan saanda latta nga maibaga no ania a klase ti bukol daytoy.Naglabas ti bulan ket idi bulan ti Agosto ti isu met la a tawen nga pannakatay ni katugangak a babae natay manen ti inauna nga kayong ko.Saanakon nga nakaawid idi ta kunak diay pamasahek nga agawid ited ko laengen a tulong ko ken kayong ko.Nalpas kon ti biente kuatro nga bulan ket mabalin kon ti agapply ti permanent residency ditoy pagilian nga ayan ko ken kasta metten nga mabalin kon nga sponsoran dagiti annakko ken ni lakay ko.Bayat nga maiprosproseso ti aplikasyon ko nagadalak tapno maaddaanak ti certificate ket inton maalak ti open work permit ko makapagtrabahoak ton iti ruar tapno nasaysayaat met laeng ti suweldok.Inkarigatak ti nagadal bayat nga agtrabtrabahoak agingga nga nakaturposak ken naaddaanak ti certificate.Narigat ta nabannog ti bagi ngem kastay pagsasao”No awan ti anus awan ti magun-od”.Wen gapu ti anus ken sakripisyo naaddaanak ti nasaysayaat nga trabaho.Ngem agpayso nga no adda ragsak adda latta kaasping na a liday wenno rigat.Ta daytay bukol ti tengnged ko dimmakkel isu nga nagsublisubliak manen ti pagagasan adu a wagas ti inaramid ti doctor tapno bumassit ngem saan a bimmassit.Ket iti naudi nga isasarungkar ko iti doctor kinunana”,awan sabali a pamuspusanen tapno maikkat dayta nga bukol ta tengnged mo no saan nga operasyon”.Nagpanunotak ti namin adu sakbay nga nagdesisyonak nagkararagak tapno tulungandak nga agdesisyon ket “WEN” ti sungbat ko.Naiskedyul ngarud ti operasyon ko ket inpakaammok ti pamilyak napalalo a danag dagiti dadakkel ko ibagada nga agwidak ta idiay nak kano nga agpaopera ta adda da nga mangtaripato kaniak.Ngem saan a kasla kana ti agawid abus ta ururayek ti desisyon ti immigration iti aplikasyon ko dakkel pay ti gastos no agawidak.Karabianna sakbay nga maoperaak nag chat kami kadagiti pamilyak.Kasla mapigis ti pusok idi agsasao kami ken tay buridek ko.”Mommy agawid ka laengen ta idtoy ka agpaopera ta adda kami mangkita kenka,nakakaasi ka deta mommy maymaysa ka.”Anakko,kayat ko koma ngem saan a kasla kana ti agawid ta nagastos ken maiprosproseso ti papel yo nga umay ditoy”.”Mommy uray awan kuarta tayon ken uray saan kamin makaumay deta basta agawid ka maasianak kenka mommy awan ti kaduam deta.Ni Anti Matda mommy ket kakaasi ta natay isuna idiay Dubai insangpet da ti bangkay na,isu nga mommy agawid ka laengen”.Napalalo ti sangit tay buridekko.Wen ni Matda kinaubingak isuna kas kaniak kayat na met nga maikkan ti nasaysayaat nga masakbayan dagiti annak na ngem daksanggasat ta nakaam amak ti napasamak kenkuana idiay Dubai nadisgrasya isuna nadungpar ti kotse.”Agkararag ka anakko ikararagandak ta ni Apo Dios ti kamang tayo ti amin a tiempo aglalo no dumteng ti kastoy a tiempo”, kinunak.Agsasangit dagiti pamilyak idi ta makitkitak isuda babaen ti baro a teknolohiya.Ni nanang ko pirmi ti leddaang na ta panpanuntenna ti sasaadek to kalpasan ti operasyon ko.”Anakko asino ngata ti mangtaripato kenka no agmaymaysa ka ta adda met trabaho dagita kakaduam deta?Asino ti agluto ti kanem,ti mangdalus kenka,anakko agawid ka laengen ta adu kami ditoy nga kaduam”,insangit ni nanang ko.”Nanang adda met ni Mila(ipag ko kasinsin ni lakay ko ).Saandak met siguro bay bay an a,kaduak met isuna ditoy balay.Agkararag tayo iti Dios nanang ta iyadayo na da tayo ti aniaman a didigra ken dakes”, kinunak.Adda metten tallo bulan ni Mila ditoy ta inisponsoran diay gayyem ni among ko idi.Awan kabsat ko a babae isu nga ni Mila ti tinulungak nga umay ditoy ta naasideg met kaniak isuna.Nalpas ti panagsasao mi kadagiti pamilyak nga adda danag tunggal maysa kadakami ngem nagtalgedak iti Apo a Namarsua ta ammok nga tinulungan dak nga nagdesisyon.
Dimteng ti aldaw nga maoperaak.Nasapa ti operasyon ko 7:45 ti agsapa ti Martes Oktubre 21,2008,ket kuna ti doctor dua oras sakbay ti operasyon masapul adda akon idiay hospital tapno maisaganaak a naimbag sakbay ti operasyon.Saan nga makaumay ni Mila ta adda kano importante nga lakad da among na ket awan kadua diay anak da nga dua ti tawenna isu nga saan nga isuna ti kaduak ti kaaldawan ti operasyon ko maysa kadagiti boarders ko ti nagday-off ket nagprisinta nga kaduaen dak,la unay ti yaman ko kenkuana.Dimteng ti oras nga iserrek da kon iti “operating room”inbatik dagiti gargaret ko ken Louwie kasta metten tay cellphone ko binagaak nga mabalin na a sungbatan no kaspangarigan agring diay cellphone ko.Kuna diay doctor dua oras ti operasyon tapos dua oras met panagyan ko diay recovery room wenno depende no nasayaat ton ti sasaadek isu mabalin dak ton irwar diay recovery room.Napalabas ti uppat nga oras saan dak pay inwar madanaganen ni Louwie ket napan nagsaludsod diay nurse’s station.Ngem binagaan da nga under recovery ak pay laeng ngem saan agdanag ta nasayaatak met kano.Lima orasen ti napalabas idi iruar dak iti ward nga pagyanak ta saanak nga makaruar a dagus ti hospital tallo aldaw ti minimum nga panagyan kano ti kas kaniak nga naoperaan ti thyroid(Thyroidectomy).Nagsinnublat da Louwie ken Mila nga nangbantay kaniak.Alas kuwatro ti parbangon ti Huwebes maikatlo nga aldaw kon ti hospital idi makapuotak naut-ot dagiti agsinnungbangir nga ramramay dagiti imak diak maikuti kasla agbibineg,riniing ko Mila nga nakaturog iti igid ti kamak.”Ading ayabam man diay nurse ta naut-ot dagiti ramramay dagiti im- imak ket agpangato payen diak met maikutin dagiti im-imak”.Daras nga timmakder ni Mila ket nagtaray a napan nangayab iti nurse immay a dagus ti nurse ket sinaludsod na.”Ania ti mariknam”?”Naut-ot dagiti imak uray payen ditoy likod ko”,kinunak.Diak matulungan ti bagik sumikkil metten dagiti takkiag ko ket kasla mapespes dagiti tultulang ko marigatanak nga aganges ta kasla agkupit ti barukong ko,ipadas ko nga igaraw diak maigaraw talaga nga natangkenen ti tultulang ko.Diakon magawidan ti agsangit ni Mila nga mangbanbantay kaniak agugaogen tinawaganna ni Louwie ket nagtaxi ni Louwie nga immay diay hospital,uray ni Louwie idi makitadak saannan nagawidan ti lua na.Makarattot dagiti nurses nga mangtulong kaniak.Pulos diakon maigaraw ti bagik marigatanakon aganges.Isu iti panunot ko kasasaokon ni Apo Dios.”Apo no ania man ti planom kaniak sidadaanak nga mangaklon,agyamanak ti ayat mo kaniak,ket Apo pakawanem dagiti nagbasbasolak ken nagkurkurangak kenka.Isaklang ko ti bagik ken biag ko kenka nga awan dua dua ipakpakaasik kenka Apo nga saan mo baybay-an ti pamilyak ipatpateg ko unay isuda no daytoyen ti tiempo nga isublik ti biag ko kenka adtoyak Apo ket awatendak koma.Ket no saan pay a tiempo tulungandak ngarud Apo nga lumaban ken patay ta awan mabalin ko no awan ka a katulungak.Kaasiandak Apo”.Pinilit ko nga inmulagat dagiti matak adu a rupa ti makitkitak ngem diakon mailasin isuda mangmangngek ko ni ipag ko nga agog-ogaog adda agsalsaludsod kaniak no mariknak ti ar-aramidenda kaniak ngem awanen mariknak pay.Adda inpainom da kaniak.Dengdenggek adda kasasao ni Louwie iti telepono ket inyasideg na ditoy lapayag ko.Sangit ti mangngeg ko aw-awagandak.”Anakko lumaban ka panunutem dagiti annak mo nga mangnamnama kenka,lumaban ka anakko,lumaban ka”!Diak makasungbat ngem toy uneg ko wenno panunot ko sumungsungbatak ti “WEN”.Adda nangiggen ti luppok ket sinaludsod na no mariknak ket naikkanak ti namnama ta mariknak idi kudduten na ti luppok ket pinadas ko nga in-garaw dagit sakak narigat ta nadagsen ngem inkarigatak. Adda immay nangala ti darak ta eksaminen da ta apay a bigla metten a kastoy ti mapaspasamak kaniak.Adda manen inpainom da kaniak ngem saan kon a matilmon pay.Adda mangmangngeg ko agriring ngem awanen makasapar pay nga mangsungbat.Inkidem kon dagiti matak nabannogakon nga lumaban pay agarubosen dagiti luak makitkitakon dagiti rupa dagiti ipatpateg ko iti biag nangruna da Stanley ken Steven nga annakko.”Agpakadaakon annakko agsingsingpet kayo,ipatpateg kayo unay unay”, kinunak iti panunot ko.Pagamuan adda inkabit ti nurse kaniak ket idi agdua orasen nga nakilablabanak ken patay,mariknak nga kasla limmag an ti bagik pinadas ko nga igaraw dagiti imak “Apo Dios a mannakabalin amin maigaraw kon dagiti imak”!Inin-inut ko nga inmulagat dagiti matak bigaten nalawagen ti aglawlaw ko ngem mangmangngeg ko pay laeng ni ipag ko nga agsangsangit iti igid ti kamak ni Louwie adda iti ulwanak adda ti nurse nga mangal ala ti vital signs ko iti bangir nga sikigak.Diak maigawid ti panagarubos dagiti luak idi maalak ti riknak.Anian a nagimbag ken kinamanagayat ni Apo Dios tinulungandak nga nakiginnasanggasat ken patay, saan dak a binaybay-an, sinalakniban nak iti kalaban,ken pinapigsadak a lumaban iti didigra nga simmangbay iti biag ko.Awan patenggana a panagyaman ko iti Namarsua iti panangsalaknib na kaniak.Inikkandak ti baro nga biag ,baro nga namnama!Immay tay doctor ko ket inlawlawag na no apay nga napasamak kaniak ti kasdiay gapu kano ta bimmaba ti calcium level ko .Apag isu tay paboritok nga bersikulo iti Biblia ti napasamak kaniak,masarakan daytoy iti Surat ni San Pablo cadagiti Taga Filipos Capitulo kuwatro Bersikulo trese”MABALINAC DAGITI AMIN A BANBANAG GAPU ITI DAYDIAY MAMAPIGSA KANIAK”(Philipians 4:13).Ti Dios isu ti kamang iti amin a tiempo rigat man wenno nam-ay.Ti Dios isu’t ayat.Dua lawas ken dua aldawen ita nga kanito kalpasan ti operasyon ko kaasi ti Apo nasayaat metten ti kasasaad ko nasakit pay laeng no magaraw ti sugat ko ngem mangnamnamaak nga agimbag to a kas panangnamnamak nga dumteng to ti tiempo nga makadennak ti pamilyak ipaay ti Apo a Namarsua. Ta patiek la unay kalpasan ti sipnget adda lawag nga mangted namnama kadatayo basta agtalek tayo iti Apo a Namarsua.
No comments:
Post a Comment