INGGANA NI PATAY
PAGSINAENNATA
ni Pidru Pinduko
KAPITULO I
TI PANAGMAYMAYSA DAGITI DUA A
PUSO
It’s amazing how you can speak right to my heartWithout saying a word, you can light up the darkTry as I may I could never explainWhat I hear when you don’t say a thingThe smile on your face lets me know that you need meThere’s a truth in your eyes saying you’ll never leave meThe touch of your hand says you’ll catch me when ever I fallYou say it best..when you say nothing at all
Kagiddan ti umaweng-aweng nga uni ti kanta a bungguyen ti uni to organ iti uppat a suli ti kapilya ti panagmartsa dagiti nkabado iti puraw nga agpaspasango. Umuna kadagiti agmarmartsa dagiti ubbing a sarsarunuen dagiti babbalasang ken babbaro nga agparis kasta met dagiti natataengan.
Inwaras ni Anastacia ti matana iti uneg ti kapilya bayat ti nainnayad a panag-abbangna. Iti abayna ket ni Tatangna a Mario ken ni Inangna a Maria. Aglalaok ti marikriknana. Naragsak isuna ngem adda met tay nerbiosna ken dadduma pay. Agpigpigerger dagiti sakana nga magmagna nga iti aniaman a kanito ket kasla matumban.
Iti masanguananna ket ni Juanito nga umis-isem bayat ti panang-ur-urayna kenkuanan. Ni Juanito ti kaayan-ayatna. Nakabado daytoy iti americano a bado a gapuanan ti nataraki nga itsurana.
Intuloy ni Anastacia ken dagiti nagannakna a nagpasango inggana naibatogda ken ni Juanito. Nagmano ti Juanito kadagiti nagannak ni Anastacia sana ineggaman ti ima ti naud-udi.
“Al-alwadam ta anakko balong. Isublim laingen kanyak no madim kayat isunan,” ti imbagan ni Tata Mario ken ni Juanito idi inyawatna ti ima ni Anastacia iti daytoy.
“Haankonto nga isuksukat wenno haanak to a pulos a mauma iti anakyo Tatang. Ayatek isuna inggana matungpal ti biagko,” kinuna ni Juanito a naisem.
“Ala sige,” kinuna ni Nanang Maria kagiddan ti panangpunasna kadagiti mabukbukel a lulua kadagiti matana sana pinasarunuan iti panagpangrisna iti panyo iti imana, “madim a dangdangran daytoy anakko Juanito.”
“Wen Inang.”
Nagpasango ni Juanito ken ni Anastacia iti sanguanan ti padi a pultak, a nalabit kapu iti kinalakayna, maib-ibusen dagiti buokna. Nirugyan daytoy ti seremonia ti panagmaymaysa da Juanito ken Anastacia.
KAPITULO II
PANAGSUBLI ITI NAPALABAS: TI UMUNA A
PANAGKITA
“Annayku!”
Agdardaras ni Anastacia a sumrek iti sumaruno a klasena idi adda nangdungpar kenkuana iti likudanna ta uray lang nganngani isuna a matumba. Napunggos ti buokna ken nakasuot iti maong nga agkupkupas ken naibagay a puraw a bado. Awan kolerete iti rupana ngem uray kasdiay nalabbaga latta dagiti bibigna ken sexy isuna a kitaen.
Kinita ni Anastacia iti natadem ti lalaki a nakadungpar kenkuana iti likudanna ken in-ungapna dagiti ngiwatna ta adda koma ibagana idi napasardeng isuna. Nalabbaga a bibig, haan a napudaw ken haan met a nangisit a kudil, uray daplak nga agong ngem bimmagay iti rupana ken puraw a ngipin. Dayta ti nakita ni Anastacia a lalaki a nakaisem kenkuana.
Ti natadem a kita ni Anastacia ket napukaw idi nagsao ti lalaki:
“Sorry adding, agdardarak gamin.”
“A…” aglalaok ti marikrikna ni Anastacia. Haanna maibaga ti kayatna koma nga ibaga. Ti dilana ket kasla naigalot ta awan rumuar a sao iti ngiwatna.
“OK ka laeng ading?” sinaludsod ti lalaki.
“W….e…n” insungbat ni Anastacia santo timmalikod a timmaray nga immadayyo iti lalaki. Nakadanon isuna iti siled a pagadalan sana intugaw. Agtigtiggerger paylang dagiti tumengna. Umuna a gundaway a makarikna ni Anastacia iti kastoy, iti sanguanan pay ti maysa a lalaki, ken ti dakesna, ti lalaki pay a nakadungpar kenkuana.
“Aniat mapaspasmak kenka Anastacia?” sinaludsod ti maysa a kaklasena idi makitana daytoy.
“Awan, nabannogak lang a nagtaray, kunak no naladawakon,” insungbatna tapno haanen nga agdamag pay daytoy. In-akkupna ti imana iti rupana santo nagkidem iti sumagmamano a kanito.
“Hi, agkaklaseta gayam?” kinuna ti maysa a timek ti lalaki iti abay ni Anastacia.
Nakigtot ni Anastacia idi mangngegna ti timek. Inmulagatna dagiti matana ket nakitana iti abayna a tugaw ti lalaki a nakadungpar kenkuana.
“Hi!” kinuna manen ti lalaki.
Immisem ni Anastacia kagiddan ti panagsubli ti uni ti barukongna a kas iti nariknana itay. “Ditoy aya ti klasem?” sinaludsodna.
“Wen. Transferee-ak. Siak gayam ni Juanito. Sika, ania naganmo? Pasensya ka talaga itay iti napasamak. Haanko met nga ingagara.”
“Ok lang adiay. Siak ni Anastacia.”
Intuloy dagiti dua ti nagsarita ngem naputed daytoy idi simrek ti agisuro. In-am-ammo ti maestro ni Juanito iti buo a klase sana rinugyan ti nagisuro.
KAPITULO III
PANAG-UKRAD NI AYAT: WEN, AY-AYATENKA
MET
Napardas a limmabas dagiti aldaw, kanayon a Makita dagiti tattao ni Juanito ken ni Anastacia nga agkadua. Nangrugi idi nag-am-ammo dagiti dua, kinanayon nga adda ni Juanito iti abay ni Anastacia isu a kanayon a mapagkamalanda nga agin-innayat. Kinanayon pay nga itulod ni Juanito ni Anastacia iti balay ti naud-udi. Naammuanda pay nga aginnasidegda laeng gayam ti pagpagyananda.
Iti maysa nga aldaw, iti panagawid da Anastacia ken Juanito, adda in-awat ni Juanito a papel ken ni Anastacia.
“Ania daytoy?” sinaludsod ni Anastacia.
“Basta, lukatam ton tono addaka idiay balayyo, no haanak ton a nakasango.”
In-ipit ni Anastacia ti papel iti libro nga ig-iggemna sada intuloy ti nagna. Nadanonda ti balay da Anastacia ket simrek daytoy iti uneg. Intuloy met ni Juanito ti nagna.
“Ne, adda ka metten Anastacia?” kinuna ti inana, ni Nanang Maria.
“Wen Inang. Kaum-umayko laeng. Sige ‘nang, innak pay agsukat,” santo nagtaray ni Anastacia a simrek iti kuartona.
Masmasdaaw ni Nana Maria apay a kasla naragsak ni Anastacia ken no apay a nagderetso daytoy iti kuartona gapu ta dati, nu umay ni Anastacia, agtugaw daytoy iti sango ti T.V. sakbay nga apan agsukat.
“Awan kadi saksakitem Anastacia?” impukkaw ni Nana Maria idi makitana a nagtaray ni Anastacia a simrek iti kuartona.
“Awan Inang!” insungbat ni Anastacia bayat nga matmatmatanna ti papel nga inted ni Juanito.
Aglaglagto ti puso ni Anastacia; iti kaungganna, eks-ekspektarenna a surat ti maysa nga agayat ti inted ni Juanito. Inangot-angotna pay daytoy sana inin-inayad a linukatan.
Ay-ayatek nga Anastacia,
Ammok nga ammom a haan laeng a panaggayyem ti kayatko nga maadda kadata. Nabayagen, uray idi umuna ka paylang a nakita, ammok nga ay-ayatenkan. Pudnon saket tay kunada a “love at first sight” ta dika metten maikisap ditoy panunotko.
Kadagiti oras a haanka a kadua, sika ti nagyan ti panunotko; iti tunggal rabii nga innak panaginana, sika paylang ti nagyan ti panunotko. Impadasko nga imbaw-ing daytoy a marikriknak iti sabali ngem haan met gayam a masuruan ti puso ti panunot - no ania ti nagyan iti panunot, isu ti marikna ti puso.
Ay-ayatenka Anastacia. Sika ti angin nga innak lang-langapen iti inaldaw; sika dagiti balikas ko nga innak sasaaoen; sika ti biagko.
Sapay koma a dika agbalbaliw iti panangtratom kanyak.
Toy mangay-ayatkenka a sipupudno,
Juanito
Ginaw-at ni Anastacia ti pungan iti pagiddaanna sana intakkup iti ngiwatna santo nag-igkes iti napigsa. Inarakupna ti pungan sana inangut-angut a kasla ni Juanito daytoy. Punidutna manen ti surat ket inulit-ulitna a binasa a kaslana ikabkabesa ti tunggal sao a nakasurat iti daytoy. Nakaragragsak unay isuna!
KAPITULO IV
TI BAGIO TI
BIAG
Napardas a naglabas ti bulan ket walo a bulanen ti relasyon da Juanito ken Anastacia ken addada metten iti maikatlo a tukad ti kolehio. Iti maysa nga aldaw kinsarita ni Juanito ni Inangna a Guada ken ni tatangna a Marcos.
“Mangasawaakon.”
Nakigtot ni Guada ket urayla nakanganga ti ngiwatna iti imbaga ti anakna. “Anakko, apay ta bigbigla ket nagdesisyonka nga agasawa?” kinuna ni Guada nga immasideg ken ni lakayna santo nagtugaw iti abayna. “Haanka pay a nakaturpos iti kolehio. Agturposka pay nga umuna anak tapno adda pangalaam iti ipakanmo iti pamilyam.”
“Usto ni Inangmo Juanito,” insegunda ni Marcos apaman a nalpas a nagsao ni Guada, “nag-ubingan ka pay laeng tapno agasawaka.”
“Kua gamin nanang, tatang…” kinuna ni Juanito a nakadumog, “adda gamin napasamak kanniami kenni Anastacia. Ket kas maysa a lalaki, masapol a sungbatak ti inaramidmi.”
“Ania?” uray lang dimmakel ti mata ni Guada idi nangngegna ti imbaga ti barito nga anakna, “Adda napasamak kanniayo ken ni Anastacia?”
Haan nga nagsao ni Juanito ket nakadumog lattan. Kasta met ni Marcos, haan a nakatagari iti imbaga ti anakna
“Anakko, pinanunotmo koma ti mabalin a mapasamak iti inaramidmo. Haan ka pay a mangasawa!” pinal nga imbaga ni Guada, “Agadalka idiay states. Madika nga agrasonen! Dayta ti kapintasan a desisyon.” Santo pimmanaw ni Guada ket nabati dagiti agama a nagtungtong.
“Anastacia,” kinuna ni Juanito iti maysa nga aldaw kalpasan ti klaseda. “Adda ti kayatko nga ibaga kenka.”
“Ania daydiay?” sinaludsod ni Anastacia.
“Kua gamin,… kastoy ni. Nagtungtong kami ken…..”
“Oi, Juanito ken Anastacia” kinuna ti maysa a babai nga umas-asideg iti ayanda Juanito ken Anastacia. “Agsolsolokayo manin. Apo, no la koma asukarkayo a dua, nabayagkayon a nakuton. Ha ha ha”
“Ah, Mildred, gamin…” agsasao paylang ni Anastacia idi pinuted ni Mildred ti ibagbagana.
“Ai nako Anastacia, nasam-itkayo unay a dua. Naaramidyo kadi diay assignmenttayo ken ni Madam a Kiday?”
Kiday ti awagda iti maysa a maestrada a nakapuspuskol ti kidayna.
“Wen nalpaskon,” insungbat ni Anastacia.
“Kopyaek man.”
“Aguray laeng biit.” Ket inruar ni Anastacia ti nagisuratanna iti assignementna. Kalpasan a kinopya ni Mildred ti assignment, simrekdan iti klase ni Madam Kiday.
Agtallo a domingo ti napalabasen idi adda koma ibaga ni Juanito a naputed. Nakatugaw ni Anastacia idiay uneg ti kwarto a pagadalanda ngem awan ti sumsumrek iti panunotna kadagiti ibagbaga ti maestro nga agsasao iti sango. Ti panunotna ket adda ken ni Juanito, pay a madina nakitkita daytoy. Ania ngata ti napasamak.
KAPITULO V
BARO A BIAG
Adu a bulannen ti napalabas idi naudi a nagkita ni Anastacia ken ni Juanito. Nagbunga ti inaramid ni Juanito ken ni Anastacia ket nganngani aganak daytoy. Aldaw laengen ti ur-urayenda. Nagsardeng metten isuna nga agiskuela ken awanen ti nangngegna a balita maipanggep ken ni Juanito.
“Anastacia anak?” impukkaw ni nanag Maria idiay ruar ti balayda idi haanna makita ni Anastacia iti uneg ti balayda. “Anastacia, ayanmo?”
“Umayen inang,” magmagna ni Anastacia nga umas-asideg iti balayda. Naggapu daytoy iti kaarrubada.
“Naggapuam aya anakko?”
“Dita lang kaarruba Inang, apanak man nakiis-istorya ta maaboridoak metten ditoy balay.”
“Anakko Anastacia, di met imbagak kenka nga punggusem a kanayon ta buokmo no rumuarka. Haan a mayat dayta iti maysa a masikog, di la ket adda kano kagiddan nga uleg tay anakmo no iruarmo. Ala, dardarsem a sumrek ket rabiin.”
“Ania laketdin ni Inang aya, pammati paylang dayta idi punganay, ania itan, computer world a kunada. Haan nga uso daytan Inang”
“Anakko, no pagsayaatam ketdi, apay ta haanmo aramiden? Awan dakesna no patiem.”
Nagkuyog dagiti dua nga ummuli iti agdan ken simrek iti balayda.
“Ala anak, agtugawka dita salas ta innak pay agisaang iti masida. Napanan aya ni tatangmo?”
“Adda dita likod nanang, nakitak itay agpaawidak.”
“Nagaget unay dayta tatangmo, uray rabiin, adda paylang dita nga agdaldalus. Isu nga awan ti pagbabawiak nga isuna ti nangikasar kanyak anakko,” kinuna ni nanang Maria santo napan iti kusina.
Napalabas iti mano a minuto idi adda nagpukkaw.
“Inang!!!! Nasakit ti tianko!!! Inannnnnnggggg!”
Dagus nga imbati ni Nanag Maria ti ilutlutona idi mangekna ti pukkaw ni Anastacia. Nagdardaras daytoy a napan iti salas a nangibatianna ken ni Anastacia. Ngem haanna a nakita daytoy iti salas.
“Anakko ayanmo?”
“Addaak ditoy agdan inang.”
Nakita ni Nanang Maria ni Anastacia a nakatugaw iti agdan a sapsapuenna ti tianna.
“Anakko, ania ka metten, mamin ano a darasko nga imbaga kenka nga haanka nga agtugtugaw dita agdan ta marigatankanto nga aganak. Nagtangken met ayan ta ulom.”
“Apanko koma ayaban ni Tatang ngem simmaket met toy tianko isu nga intugawko ditoy agdan Inang. Inang, nasakit a permi toy tianko, agpasikalaksan, aganakakon!”
Tinulungan ni Nanang Maria ni Anastacia a timmakder santo nagpukkaw, “Mario! Mario!
“Mario! Darasem, umayka man biit ditoy ta aganak saket ni Anastacian. Mario!”
“Apay aya?” kinuna ni Mario a napigsa ti angesda a nagtaray manipud iti likudan ti balayda idi nangegna nga nagpukkaw ni Anastacia ken ni Maria.
“Mario, aganak saket ni Anastacian. Darsem inka sukunen ni Baket Tilang.”
Dagus a timmaray ni Tata Mario a napan iti balay ni baket Tilang, haan pay a nagtsinelasen gapu iti kadadarasna.
“Baket Tilang, baket Tilang!” kinuna ni tata Mario idi nakadanun iti balay ni baket Tilang.
“Apay aya Mario ta kasla ka lang mapukpukaw nga umay agpukkaw ditoy?”
“Pasensia kayon Baket Tilang, ni Anastacia gamin nga anakko, aganak sa ketdin. Isu nga umaykayo koma sukunen.”
“Aya! Ala, umayakon.” Kinuna ni baket Tilang bayat ti pangsusuotna iti tsinelasna santo rimuar iti balayna.
“Ubbaen kan baket Tilang, nagbuntogka met a magna,” kinuna ni tata Mario idi napansinna a haan unay a makita ti baket ti pagnaanda sana inbaklay daytoy iti likudanna.
“Ayna Mario, makapakiliti met daytoy ar-aramidenta, ngem ala, darsem a magna tapno nadardarasta a makadanon.” Kinuna ti baket.
Ket intartaray ni Tatang Mario ni Baket telang a nakaabba iti likudanna a napan idiay balayda.
KAPITULO VI
INANG, AYANNA NI
TATANG?
“Inang, ayanna ni Tatang?” ti saludsod ni Angel kenni inangna nga Anastacia iti maysa nga aldaw nga agis-istorya dagiti dua.
3 a tawen ken 6 a bulan ti napalabas idi naganak ni Anastacia. Ita, dakkelen ni Angel ket adu unay ti salsaludsudenna maipanggep iti amana.
“Angel anak, di met imbagak kenka nga adda ni Tatang idiay sabali a lugar nga agtegtegged?” ti insungbat ni Anastacia.
“Apay ngay nga nagbayag nga agawid Inang?” nakulit a damage ni Angel.
“Win a anak tapno dakdakkel ti mabirukanna ken tapno adda kanentayo. Kent apno adunto ti napintas a badom.”
“Apay ngay dagidiay kaay-ayamko ket adda met tatangda?”
“Agawidto ni tatangmo Angel, di ka madanagan.” Kinuna ni Anastacia bayat nga agbubuo dagiti lulua iti matana. “Nganngani agawid ni tatangmon anak.”
“Umaykayon,” kinuna ni Nana Maria idi nakaasideg iti agina. Nangngegna gamin nga agsalsaludsod ni Angel isu nga immasideg. Ammona a marigrigatan ni Anastacia tunggal damagen ti apona ti maipanggep iti amana ket tapno agsardeng ni Angel iti kadadamag, inayabanna dagitoy a manganen. “Intayo manganen Angel apok. Inlutok daytay paboritom a sida.”
“Agpayso Nanay?”
“Wen apok.”
“Yeheyyy!!!”
Pinunasan ni Anastacia dagiti lulua nga nagbukel iti matana. Nalagipna manen ni Juanito. Adu a panawenen idi naudi a nakitana daytoy. Inggana ita, haan pay a nagparparikna daytoy. Uray no surat lang ket awan.
“Tok! Tok! Tok! Apo!”
Adda nagtuktok iti balay da Anastacia bayat a mangmanganda. Kimmugtar ti darana iti timek a nangngegna. Pamilyar kenkuana ti timek.
“Siakon ti apan mangkita,” kinuna ni Tata Mario idi tumakder kuman ni Anastacia nga apan mangkita iti nag-apo`, “ituloyyo lang a mangan.”
Napan ni Tata Mario iti ruangan ket naklaat iti nakitana.
“Tata Mario, kumustakayon?” ti naisem a saludsod ni Juanito.
“Sika? Ania ti ar-aramidem ditoy?”
“Tata Mario, kayatko koma nga katungtungen ni Anastacia?”
“Tatang, sino day…” naputed ti ibaga koma ni Anastacia idi makitana no sino ti katkatungtungen ni tatangna. Sinurotna ni tatangna gapu ta agkibba-kibbayo ti barukongna.
“Anastacia…” insawang ni Juanito.
Haan a napigilan ni Juanito ti pakinakemna ket apanna inarakop ni Anastacia. Kasta met ni Anastacia, dina mapawilan ti panagrubos dagiti luluana ket inarakopna met iti nairut ni Juanito.
“Inang, apay nga agsangsangitka?” sinaludsod ni Angel idi makitana nga agsangsangit ni inangna bayat a guyguyudenna ti kagay ti badona. Sinurotna ni Anastacia nga inangna idi sinurotna ni apongna a Mario.
Immikkat iti panang-arakupna ni Anastacia sana inarakup ni Angel ket kinunana:
“Angel anak, di met damdamagem ni tatangmo kaniak, data ni tatangmo Angel, nagawiden.”
“Isuna?” matmatmatan ni Angel ni Juanito.
“Wen anak.” “Juanito, isu ni Angel, ti anakta.”
“Ahhh… hello my little angel,” kinuna ni Juanito sana inarakop ni Angel. “Kumustakan my little Angel?”
“Mayat met tatang” kinunani Angel ken makita ti ragsakna kadagiti matana. “Itan, adda tatangkon nanay!” kinunana iti apongna a ni Maria a napan idiay salas idi haan metten nga agsubli dagiti napan nangkita iti tao a nag-apo.
“Wen apok,” kinunana iti daytoy.
Nag-iinnarakop dagiti agpamilya.
“Haanakon a pumanaw anak, ditoy nga agyanen ni Tatang. Haankayon a panawan ken ni Inangmo.” Kinuna ni Juanito bayat ti panagtedted dagiti lualuana.
Sumagmamano a minutos ti napalabas idi nagsao ni Nanag Maria. “Intayo pay ituloy ti mangan,” kinunana. “Maykan Mario, makigiddan ka kenyami a manganen.”
Ket naggigiddanda a napan iti kusina a nangan.
Bayat ti pinnaganda, inbaga ni Juanito ti amin a napasamak no apay a killaat a naawan isuna. Pinaapanda isuna idiay America ngem no ammona la koma idi a buntis ni Anastacia, intarayna koma ti naud-udi.
PAGGIBUSAN
“Psst, Anastacia, salsalod-suden naka ni Padi.” Pinispis ni Juanito ti ima ni Anastacia a nangpasubli iti daytoy iti realidad manipod iti pananglagepna kadagiti pasamak ti biagna.
“Ulitek,” kinuna ti Padi, “Sika Anastacia, ayatem kadi ni Juanito ken makidanggay kenkuana iti rigat ken gin-awa, iti panawen ti sakit ken salun-at, inggat ni patay pagsinaen nakayo?”
Siiisem iti nasam-it ni Anastacia a nangpirring ken ni Juanito sana inlukat ti bibigna a nagkuna, “Wen padre.”
“Babaen iti pannakabalin a naited kaniak,” kinuna ti padi, “ideklarak, agasawan kayon! Mabalin mon nga agkan ta asawam Juanito.”
Kagiddan ti panagtipat dagiti tattaao ti inut-inot a panangiasideg ni Juanito iti bibigna iti bibig ni Anastacia. Limmalo a pimmigsa ti panagtipat dagiti tattao iti nakitada.
Iniseman ni Juanito ken ni Anastacia dagiti amin nga adda iti dayta a gundaway sada nagyaman. Ti anakda a ni Angel ket timmaray a nagpasaklot ken ni Tatangna. Naragsakda amin a sangkapamilya. #
No comments:
Post a Comment